Cây Ớt là một trong những thành phần gia vị quen thuộc trong ẩm thực hằng ngày của con người từ xa xưa tới nay. Theo một số nghiên cứu ghi lại ớt là một trong những cây được trồng đầu tiên ở Châu Mỹ, trước 6000 năm về trước ớt đã được thuần hóa ở các khu vực tây nam Ecuador.

Bạn đang xem: Tuổi thọ của cây ớt

Cây ớt là gì ?

Cây ớt có tên khoa học là Capsicum, thuộc dòng họ Cà (Solanaceae), ngoài tên gọi phổ thông cây ớt còn được gọi với một số tên địa phương khác như: lạt tiêu, lạt tử, hải tiêu,…

Ở Việt Nam ớt được trồng phổ biến ở khắp các tỉnh thành.

*
Cây ớt

Đặc điểm hình thái của cây ớt

Ớt thuộc cây trồng lâu năm, thân dưới hóa rôc, chiều cao trung bình khoảng 40 – 70cm, phần thân có khoảng 4 cạnh, phân thành nhiều tán. Rễ có hình trụ, nhiều nhánh phụ phát triển nhanh tạo thành rễ chùm. 

Lá cây ớt là dạng lá đơn, có dạng hình trứng hoặc bầu dục, mọc thành chùm gồm 5 – 6 giống hình hoa thị, phiến lá nhọn dần ở đâu, có màu xanh đậm, tùy thuộc vào giống mà có loại có lông hoặc không có lông. 

Hoa ớt là hoa lưỡng phái, có kích thước nhỏ,có dạng hình chén, có lá đài tương đối nhỏ, hẹp và nhọn, thường mọc thành chùm gồm 3 – 4 hoa. Tràng hoa có khoảng 7 cánh, phân trong cánh có lỗ để tiết mật hoa. Đặc biệt hoa ớt có thể tự thụ phấn hoặc thụ phấn chéo nhờ côn trùng đều được. 

Trái ớt có rất nhiều hình dạng khác nhau từ hình cầu đến hình nón, bề mặt trái trơn, có gợn sóng và có khía. Trái khi chín thường có màu đỏ hoặc đen vàng. Hạt ớt dẹp có dạng hình bán cầu, vỏ hạt cứng lại khi chín.


*
Hình ảnh cây ớt

Đặc điểm sinh trưởng của ớt

Ớt là loại cây có thể chịu nhiệt, tốc độ sinh trưởng của cây kém và rất dễ rụng hoa. Là loài cây nhỏ có thể sống được vài năm nếu được chăm sóc tốt. Điều đặc biệt là ớt rất dễ mọc, dù không cần gieo trồng những ớt vẫn có thể tự mọc hoang và phát triển như bình thường.

Lợi ích của cây ớt đối với cuộc sống

Có giá trị dinh dưỡng cao có lợi cho sức khỏe

Theo một số nghiên cứu gần đây cho thấy, gia vị cay nóng có thể làm giảm lượng cholesterol trong máu, giúp bạn điều hòa khí huyết, cải thiện được tình trạng tim mạch. Trong ớt có chất capsaicin, có khả năng sinh nhiệt cao, giúp cơ thể có khả năng đốt cháy các chất béo, calo trong mỗi bữa ăn, giúp bạn giảm cân hiệu quả và nhanh nhất. Đồng thời, ớt có tác dụng rất đối với hệ tiêu hóa của bạn, vị cay của ớt sẽ giúp bạn giảm được cảm giác đầy bụng, khó tiêu, đồng thời kích thích vị giác của bạn, giúp bạn ăn ngon miệng hơn.

Cây ớt mang lại lợi ích kinh tế cao

Với nhiều công dụng có lợi cho sức khỏe, cũng như đã trở thành 1 gia vị không thể thiếu trong cuộc sống mỗi người, vì vậy ớt có thị trường tiêu thụ rộng lớn. Giá thành của ớt hiện nay cũng tương đối cao, theo ước tính trung bình người. Cách trồng và chăm sóc ớt rất đơn giản, nên không cần tốn quá nhiều công sức cũng như phân bón, nên có thể tiết kiệm được khoản chi phí khá cao cho người trồng.


*
Cách trồng cây ớt cho sai quả

Cách trồng và chăm sóc cây ớt

Cách trồng cây ớt

Đặt cây giống vào hố trồng sao cho thẳng đứng không nghiêng vẹo, mật độ mỗi cây nên cách nhau khoảng 0,7m, mỗi hàng nên cách nhau từ 1 – 1,5m. Dùng cây chống để giúp cây thẳng đứng, không bị gió hay mưa làm đổ hoặc làm gãy.

Cách nhân giống cây ớt

Hiện nay cây ớt được nhân giống chủ yếu bằng cách gieo hạt, trước khi gieo hạt cần lựa những hạt giống có tỉ lệ nảy mầm cao, chắc hạt, hạt không bị lép hay bị mốc. Ngâm hạt giống với nước ấm khoảng 7 – 9 giờ, sau đó trộn hạt với thuốc diệt nấm và kích mầm trong 25 phút. Sau đó vớt hạt ra, rửa sạch với nước, dùng khăn ẩm gói kín, ủ hạt trong khoảng 48 giờ, các hạt giống sẽ tự nứt mầm ra. Đem hạt đã nứt mầm trồng ở giá thể đã bón lót bằng phân chuồng hoai mục, sau khoảng 25 – 45 ngày sau, cây mọc được 3 – 5 lá thì có thể đem ra trồng.

Xử lý đất trồng

Đối với cây ớt, nên chọn loại đất có cơ cấu đất tốt, có đủ độ ẩm và hệ thống thoát nước cao, nên chọn đất có độ pH bằng 5 – 6,5.


*
Cây ớt có thể cho giá trị kinh tế cao

Dùng 50% phân chuồng hoai mục, 45% bã mùn và 5% vôi bột rải đều khắp vườn, sau đó tiến hành cày bừa cho đất tơi xốp và có thể trộn đều đất với phân nhằm ổn định chất dinh dưỡng cũng như giúp cân bằng độ chua trong đất. Lượm sạch cỏ dại trước khi dùng vòi phun nước vô ruộng để ủ đất trong 25 – 30 ngày.

Cách chăm sóc cây ớt

Lượng nước tưới cho cây ớt

Cách để cây ớt giữ được độ ẩm lâu và tiết kiệm công sức cũng như hiệu quả nhất là nên tưới vào các rãnh của luống cây, ngoài ra bạn có thể sử dụng thêm phương pháp tưới nhỏ giọt hoặc tưới phun nếu có hệ thống tưới.

Vào những mùa khô và giai đoạn cây ra hoa tạo quả nên tưới nước thường xuyên cho cây để cây ớt có đủ điều kiện để phát triển tăng năng suất, khi tưới nên cẩn thận tránh làm rụng hoa và quả.

Bón phân

Sau khi trồng cây được khoảng 1 tháng sau nên tiến hành bón thúc đợt 1 cho cây với tỉ lệ: 30% phân NPK (16 – 16 – 8); 40% phân hữu cơ hoai mục; 20% phân đạm; 10% phân urê. Sau 25 ngày, tiếp tục bón thêm đợt 2: 50% phân NPK; 30% Super Humic; 20% phân KCL. Vào mỗi đợt chuẩn bị thu hoạch nên bổ sung thêm phân Kali và phân Lân cho quả đạt năng suất.


*
Hướng dẫn cách trồng cây ớt
Tỉa cành, tạo tán cho cây

Cần định kỳ 3 tháng/lần tiến hành tỉa các lá và cành mọc sát gốc, để cây có thêm diện tích phát triển và hạn chế được sâu bệnh gây hại.

Thu hoạchKhi ớt bắt đầu chuyển sang màu có vết đỏ là lúc ớt bắt đầu chín, đây là lúc bà con cần thu hoạch ngay giúp kích thích cây ớt ra hoa nhiều và tạo năng suất cao hơn cho đợt sau.Khi thu hoạch, bà con lưu ý cần ngắt cả cuống, và tránh làm gãy nhánh.Sau khi trổ hoa khoảng 35-40 ngày thì sẽ thu hoạch được quả ớt.Đối với các lứa nở rộ có thể thu hoạch ớt hàng ngày, còn bình thường thì cách 1-2 ngày thu hoạch 1 lần.

Một số loại bệnh cây ớt thường mắc phải

Bệnh rệp hại bông

Bệnh này do rệp Aphis gossypii Glover gây hại, khi bị nhiễm bệnh cây thường cho trái ít, hoặc trái bị dị tật, nếu để nặng hơn cây sẽ không ra trái mà chết dần. Để phòng trị loại bệnh này, cần tách ly hoặc tiêu hủy ngay những cây bị bệnh trước khi rệp lây lan, ngoài ra có thể dùng thuốc Diazinon để xử lí tình trạng bệnh cho cây.

*
Bệnh rệp hại bông hại cây ớtBệnh đốm lá

Bệnh đốm lá do nấm Cercospora capsici gây ra, loại bệnh này thường gây hại trên lá, khi bị bệnh trên lá thường xuất hiện những đốm nhỏ có màu nâu xám, về sau các vết bệnh loang rộng ra bề mặt lá, gây chết lá và rụng lá sớm. Để phòng trừ loại bệnh này, cần cân đối lượng đạm khi bón phân cho cây, ngoài ra có thể sử dụng thêm thuốc bảo vệ thực phun định kỳ 2 tháng/lần để phòng ngừa bệnh gây hại.

Các giống ớt phổ biến trên thế giới


Ớt Ngọt (Ớt Chuông)Capsicum Annuum0Tiêu biểu là ớt chuông xanh, có kích thước lớn nhất. Ngọt dịu.
Ớt CubanelleCapsicum Annuum0 – 1,000Ớt Cubanelle được coi là một loại ớt ngọt, mặc dù độ cay của nó có thể từ nhẹ đến trung bình. Ớt Cubanell thường được thu hoạch trước khi chín, khi chúng đang có màu xanh phớt vàng, nhưng khi chín, chúng trở nên đỏ tươi.
Ớt AleppoCapsicum Annuum10,000Ớt Aleppo, còn được gọi là ớt Halaby, được đặt tên theo thành phố Aleppo ở Bắc Syria. Nó chủ yếu được trồng tại Syria và Thổ Nhĩ Kỳ, và thường được sấy khô và nghiền nát.
Ớt DatilCapsicum Chinense100,000 – 300,000Ớt Datil mang độ cay gắt của ớt Habanero hoặc Mũ Bê-rê Xcot-len, nhưng hương vị ngọt hơn, và có vị trái cây hơn.
Ớt HabaneroCapsicum Chinense100,000 – 350,000Liên quan đến ớt Mũ Bê-rê Xcôt-len. Loài ớt này là ông tổ của tất cả các loài ớt cay về độ cay. Được trồng chủ yếu ở Yucatan Peninsula – Mexico, Nó có màu vàng-cam, cam hoặc đỏ tươi, tùy thuộc vào thời điểm t hu hoạch. Kích thước trung bình từ 1 đến 2 1/2 inch chiều dài và 1 đến 2 inch đường kính và có hình dạng mũ bê-rê.
Ớt Mũ bê-rê Xcôt-lenCapsicum Chinense100,000 – 350,000Loài ớt này là giống cây ớt habanero và nằm trong những loại ớt cay nhất ở bất kỳ nơi nào. Tên của nó bắt nguồn từ sự tương đồng với chiếc mũ Tam o’ Shanter của Xcôt-len, mặc dù nó chủ yếu xuất hiện ở vùng Carribe và Guyana và Maldives.
Ớt AnchoCapsicum Baccatum1,000 – 2,000Ớt Ancho là dạng sấy khô của ớt poblano.
Ớt PoblanoCapsicum Baccatum1,000 – 2,000Ớt poblano là loại ớt cực kỳ phổ biến. Dài 4 inch, có màu xanh rất đậm, khi chín có màu đỏ hoặc nâu đậm.
Ớt ChilacaCapsicum Annuum1,000 – 2,500Chilaca là loại ớt quả cong, dài, mảnh, phát triển khoảng 6-9 inch, và 1 inch bề rộng.
Ớt HatchCapsicum Baccatum1,000 – 2,500Ớt Hatch được trồng và thu hoạch ở thung lũng Hatch, bang New Mexico. Chúng được thu hoạch vào cuối tháng 7 và đầu tháng 8 và có vị từ cay nhẹ đến vừa. Quả ớt dài và cong, rất giống ớt Anaheim, và hoàn hảo để nhồi vào món ăn.
Ớt CascabelCapsicum Annuum1,000 – 3,000Ớt Cascabel được trồng ở một số vùng của Mexico. Quả nhỏ và tròn, đường kính từ 2-3 cm, và khi chín có màu đỏ sẫm.
Ớt Bhut JolokiaCapsicum Frutescens & Chinense1,001,304Đây thực sự là loại ớt cay nhất thế giới!
Ớt MaCapsicum Frutescens & Chinense1,001,304Đây chỉ là một tên gọi khác của ớt Bhut Jolokia.
Ớt Naga JolokiaCapsicum Frutescens & Chinense1,001,304Đây chỉ là một tên gọi khác của ớt Bhut Jolokia.
Ớt PepperonciniCapsicum Annuum100 – 500Còn được gọi là Ớt Tuscan. Loại ớt ngọt nhẹ nhàng này được tìm thấy ở Ý và Hy Lạp.
Ớt PimentoCapsicum Annuum100 – 500(Còn có tên là Pimiento). Không chỉ để nhồi ôliu. Pimiento là từ ớt trong tiếng Tây Ban Nha.
Ớt PicuanteCapsicum Baccatum1,177Còn gọi là ớt Peppadew, được trồng ở tỉnh Limpopo của Nam Phi, và trên thực tế là thương hiệu của ớt ngọt piquanté.
Ớt AjiCapsicum Baccatum1,177 – 75,000Còn thường được gọi là ớt cay Pêru, aji là tên phổ biến chủ yếu ở Nam Phi và các vùng trồng ớt Caribbê.

Xem thêm: Review 7+ Kem Rạn Da Bà Bầu Tốt Nhất Do Mẹ Bỉm Sữa Việt Bình Chọn

Ớt Bọ cạp New MexicoCapssicum Chinense1,191,595Một tổ chức tại New Mexico đã phát triển loại ớt siêu cay gọi là “Bọ cạp New Mexico” Bọ cạp New Mexico được đánh giá 1,191,595 Đơn vị Cay Scoville bởi một phòng thí nghiệm độc lập.
Ớt FataliiCapsicum Chinense125,000 – 325,000Ớt Fatalii đến từ trung và nam châu Phi, và là một loài ớt cay nhất trên thế giới. Với độ cay của ớt habanero, nó có hương vị hoa quả, cam quýt nhiều hơn, và mang vị cay tức thời, mạnh mẽ, không giống như habanero, mà vị cay “lặng lẽ đến với bạn.”
Ớt Rắn NagaCapsicum Chinense1,382,118Ớt Rắn Naga (capsicum chinense) đã được đánh giá 1,382,118 Đơn vị Cay Scoville (SHU), theo các thử nghiệm được tiến hành bởi Phòng Thí Nghiệm Phân tích Khoáng chất Warwick HRI Mineral, UK, vào tháng 11 năm 2010.
Ớt Bọ cạp Trinidad Butch TCapsicum Chinense1,463,700Ớt Bọ cạp Trinidad Butch T đã được đánh giá 1,463,700 Đơn vị Cay Scoville (SHU), theo các thử nghiệm gần đây. Nó được nhân giống bởi Butch Taylor của công ty Zydeco Hot Sauce và được trồng bởi Chilli Factory.
Ớt ÁrbolCapsicum Annuum15,000 – 65,000Các nguồn thông tin đánh giá loài ớt này theo 2 tiêu chí – 15,000-30,000 và 50,000-65,000 Scovilles. Ớt Árbol là giống ớt Mexico nhỏ và mảnh, dài đến 2-3 inch và rộng dưới ½ inch.
Ớt Savina Habanero ĐỏCapsicum Chinense200,000 – 580,000Loài ớt này là một dạng cây ớt habanero. Nó từng giữ Kỷ lục Guinness về loài ớt cay nhất, nhưng bây giờ ớt Bhut Jolokia đã giành giải.
Ớt JeanetteCapsicum Chinense225,000Được đặt tên theo cô kỹ nữ lừng dang của Bra-xin, Ớt Cô Jeanette có hình dạng của ớt chuông, nhưng có độ cay mạnh của ớt habanero
Ớt FresnoCapsicum Annuum2,500 – 10,000Ớt Fresno có hình dạng và vị gần giống với ớt jalapeno, nhưng chúng có thể cay hơn nhiều. Ớt Fresno đổi từ màu xanh sang đỏ khi lớn lên và tăng độ cay, nhưng chúng thường được thu hoạch và bán khi còn xanh.
Ớt MulatoCapsicum Annuum2,500 – 3,000Mulato là dạng sấy khô có vị nhẹ đến vừa của Poblano, tương tự như Ancho, nhưng hương vị hơi khác.
Ớt GuajilloCapsicum Annuum2,500 – 5,000Guajillo là một trong những loại ớt phổ biến nhất được trồng và sử dụng tại Mexico. Nó có vị cay nhẹ đến vừa, và có vỏ trơn, màu nâu đỏ đậm.
Ớt MirasolCapsicum Annuum2,500 – 5,000Tên Mirasol có nghĩa là “tìm mặt trời” trong tiếng Tây Ban Nha, mô tả cách quả ớt mọc trên cây. Chúng được gọi là Guajillo ở dạng sấy khô, là một trong những thành phần chính được sử dụng trong các món nước xốt chấm truyền thống.
Ớt ChipotleCapsicum Annuum2,500 – 8,000Chipotle là ớt jalapeno hun khói. Bạn sẽ nhận thấy vị khói đặc trưng của các món ăn nhất định như món salsas có ớt chipotle. Rất ngon.
Ớt JalapenoCapsicum Annuum2,500 – 8,000Là loại ớt phổ biến nhất trên thế giới! Được thu hoạch khi xanh hoặc chín đỏ, dài khoảng 4-6 inch. Chipotle là ớt jalapeno hun khói.
Ớt MoritaCapsicum Annuum2,500 – 8,000Một loại ớt jalapeno hun khói, tương tự như ớt chipotle.
Ớt PaprikaCapsicum Annuum250 – 1,000Một loại ớt lớn hình nón. Nó được sấy khô và xay bột để làm loại bột gia vị quen thuộc.
Ớt PasillaCapsicum Annuum250 – 3,999Pasilla hay “cây nho nhỏ” chính xác là nói đến ớt chilaca khô. Chilaca, khi tươi, còn gọi là pasilla bajio, hay ớt đen hoặc “ớt đen Mexico” bởi vì, khi bắt đầu hết xanh sẫm, nó có màu nâu sẫm. Cây ớt thường phát triển có chiều cao từ 8 đến 10 inch.
Ớt Bọ cạp TrinidadCapsicum Chinense300,000+Giống ớt đỏ, nhăn nheo này giống như con bọ cạp, như cái tên của nó, và nổi tiếng vì độ cay mạnh mẽ của nó
Ớt Habanero Caribbe ĐỏCapsicum Chinense300,000 – 475,000Loài ớt đặc biệt cay này bắt nguồn từ bán đảo Yucatn ở Mexico, bây giờ còn được trồng ở vùng Carribe và khắp Bắc Mỹ.
Ớt RocotoCapsicum Pubescens30,000 – 100,000Hay còn gọi là Ớt AKA the Manzano. Loài ớt này thường được tìm thấy ớt Nam Mỹ. Nó nằm trong những loại ớt thuần hóa cổ nhất, và được trồng hơn 5000 năm về trước. Nó có vẻ như liên quan đến các loài ớt chưa thuần hóa vẫn mọc ở Nam Mỹ.
Ớt CayenCapsicum Annuum30,000 – 50,000Một loài ớt quả mảnh, có màu xanh đến đỏ, dài khoảng 2 đến 3 inch. Gia vị “ớt cayen” bạn sử dụng là dạng sấy khô, nghiền bột của loại ớt này.
Ớt Ají AmarilloCapsicum Baccatum30,000 – 50,000Vì “Amarillo” là từ Tây Ban Nha cho “vàng”, và “Ají” là thuật ngữ cho ớt ở Nam Mỹ, loài ớt này còn được gọi là “ớt vàng.”
Ớt Ají LimoCapsicum chinense30,000 – 50,000Ají Limo là một loại ớt siêu cay từ Peru. (Ají là thuật ngữ cho ớt ở Nam Mỹ.)
Ớt TabascoCapsicum Frutescens30,000 – 50,000Vâng, đây là loài ớt được sử dụng trong trong món nước xốt Tabasco. Quả ớt vát nhọn và dài dưới 2 inch. Màu quả thường là từ vàng kem đến đỏ.
Ớt PequinCapsicum Annuum30,000 – 60,000Còn được phát âm là Piquin, loài ớt này còn được gọi là Ớt Chim, vì nó được các loài chim hoang dã ăn và truyền bá.
Ớt Guntur SannamCapsicum Annuum35,000 – 40,000Ớt Guntur Sannam được trồng tại Guntur và Warangal và các vùng lân cận ở tiểu bang Andhra Pradesh tại Ấn Độ.
Ớt Ají PancaCapsicum Baccatum500Ớt Panca (hay Ají Panca vì nó được biết đến ở Nam Mỹ), là một loại ớt đỏ sẫm có màu đỏ tía, dài từ 3-5 inch.
Ớt ChiltepinCapsicum Annuum50,000 – 100,000Chiltepin, hay Chiltepine, là loài ớt có hình nhỏ, tròn hoặc ôvan, màu đỏ đến đỏ cam, đo được 0.8 cm đường kính.
Ớt Thái LanCapsicum Annuum50,000 – 100,000Bất chấp quan điểm phổ biến rằng không có “ớt Thái Lan” riêng biệt mặc dù hầu hết các ứng cử viên cho danh hiệu này đều có kích thước nhỏ và có độ cay hoặc độ hăng cao. Có ít nhất 79 giống ớt riêng biệt đã xuất hiện từ ba loài ớt ở Thái Lan.
Ớt Mắt ChimCapsicum Frutescens50,000 – 100,000Ớt Mắt Chim nhỏ bé bắt nguồn ở Cam Pu Chia, Việt Nam, Thái Lan, Philippin, và các nước lân cận, nhưng bây giờ chúng có mặt khắp trên thế giới.
Ớt Thiên TânCapsicum Annuum50,000 – 75,000Thiên Tân là tên được đặt theo một tỉnh ở Trung Quốc nơi loài ớt này bắt nguồn.
Ớt Sáp HungaryCapsicum Annuum5,000 – 15,000Ớt Sáp Hungary, như tên gọi của nó, có nguồn gốc ở Hungary.
Ớt SerranoCapsicum Annuum5,000 – 23,000Một phiên bản nhỏ hơn của ớt jalapeno, giống về màu sắc, nhưng nhỏ hơn, dài khoảng 1 đến 2 inch, rộng khoảng 1/2. Có màu từ xanh đậm đến hơi đỏ. Dùng làm gia vị!
Ớt PeterCapsicum Annuum5,000 – 30,000Còn gọi là Chilly Willy, một loại ớt nhỏ thú vị làm nên một chủ đề tuyệt vời trong vườn cũng như trong bữa ăn do hình dạng giống bộ phận sinh dục nam đặc trưng, cũng như cái tên của nó.
Ớt “Mũ Giám mục”Capsicum Baccatum5,000 – 30,000Cây ớt này là thành viên của các loài Capsicum Baccatum, bao gồm ớt Ají.
Ớt PuyaCapsicum Annuum5,000 – 8,000Ớt Puya tương tự như Guajillo, nhưng nhỏ và cay hơn.
Ớt AnaheimCapsicum Annuum500 – 1,000Một loại ớt cay nhẹ, kích thước cây vừa phải từ 6-10 inch, thường được sử dụng khi còn xanh, mặc dù cũng có thể dùng khi chín đỏ.
Ớt Santa Fe GrandeCapsicum Annuum500 – 700Còn được gọi là ớt cay vàng và ớt guero. Dài khoảng 5 inch và khi chín có màu vàng phớt xanh, chuyển dần từ màu vàng cam đến màu đỏ.
Ớt DundicutCapsicum Annuum55,000 – 65,000Giống ớt nhỏ, tròn này từ Pakistan có đường kính khoảng ½ inch đến 1 inch, và có màu đỏ đậm.
Ớt MalaguetaỚt Malagueta60,000 – 100,000Ớt Malagueta tương tự về hình thức như ớt Mắt chim hay ớt Thái Lan bởi màu đỏ sáng và thân ngắn, vát. Quả ớt bắt đầu có màu xanh lá và chín đỏ, và chỉ phát triển khoảng 5 cm.